Nói thế, chắc sẽ có ý kiến cho rằng, các ngoại ngữ mạnh nhÆ° tiếng Anh chẳng hạn, nhá» cấu trúc Ä‘a dạng, há» có thể diá»…n đạt ná»™i dung má»™t cách phong phú, dá»… dà ng; Ä‘iá»u nà y ta nên há»c há»i. Theo tôi, cái nhìn nà y có vẻ thuần cảm xúc. NgÆ°á»i có ý kiến ấy có lẽ chÆ°a nhìn thấy mặt giá»›i hạn của tiếng Anh. Hãy thá» nhìn và o các lý thuyết nguyên thủy dá»±a trên ngữ pháp tiếng Anh nhÆ° Ngữ pháp biến hình tạo sinh (Generative Transformation Grammar), Lý thuyết căn bản (Normal Idea), Lý thuyết căn bản mở rá»™ng (Extended Conventional Concept), Lý thuyết chi phối và rà ng buá»™c (Government and Binding Principle (GB)), Nguyên tắc và thông số (Rules and Parameters (P&P)), Tối thiểu luáºn (Minimalism (MP)) của Chomsky5).
DÆ°Æ¡ng váºt giả
NhÆ° váºy, bà vợ vô dụng suốt những ngà y còn lại của mình có nghÄ©a là bà vợ không còn đáp ứng được việc chăn gối, chứ không phải, vì bị sẹo bá»ng nên không là m việc được nữa, và phải ăn bám chồng con.
â¹ Có tác dụng tốt đối vá»›i bệnh tiểu Ä‘Æ°á»ng, tăng cÆ°á»ng tuần hoà n máu, phát triển trà não, tăng trà nhá»›
Công việc dịch thuáºt đâu phải giản Ä‘Æ¡n, đôi khi còn khó hÆ¡n là cầm bút sáng tác theo ngôn ngữ của mình. Äâu phải chỉ có má»™t số vốn ngoại ngữ là có thể có má»™t bà i dịch tháºt trÆ¡n tru nhuần nhuyá»…n... Giá»i và thông suốt ngoại ngữ chÆ°a phải là điá»u kiện cần thiết đầy đủ để là m công việc dịch thuáºt. NgÆ°á»i dịch cần phải thông Helloểu ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, những cÅ©ng chÆ°a đủ, dịch giả cần phải thông suốt văn hóa, táºp quán, lịch sá», xã há»™i phong tục của xứ sở của tác giả bà i thÆ¡ nguyên tác. Chúng ta có thể lấy và dụ: để diá»…n tả vá» mà u Ä‘en, ngÆ°á»i Việt mình có thể dùng chữ con mèo " mun" , chó " má»±c" , mái tóc " huyá»n" , chuá»—i hạt " huyá»n" v.
Bằng những câu thÆ¡ dịch trà n đầy tÆ° duy và cảm xúc, sâu sắc già u hình tượng, vá»›i ngôn ngữ má»›i tinh tế và rõ rà ng, Chị Thanh-Tâm đã dà n trải những giá»t nắng quê hÆ°Æ¡ng ấm áp tình ngÆ°á»i, những lÅ©y tre là ng đầy đặn nghÄ©a tình, những tiếng sáo diá»u mênh mang ná»—i nhá»›, ná»—i niá»m gái quê tha thiết, ăm ắp hÆ°Æ¡ng thÆ¡m quê nhà mà độc giả tha phÆ°Æ¡ng có thể thấy những giá trị truyá»n thống quê hÆ°Æ¡ng, có thể bắt gặp những hình ảnh phÆ°Æ¡ng Äông nhẹ nhà ng trìu mến đó trong bất cứ nÆ¡i chốn xa xăm nà o đó
Theo thá»i gian, hạ tầng cÆ¡ sở tiếng Việt sẽ từ từ xuống cấp. Cuối cùng đến lúc nà o đó, sẽ không còn ai đủ can đảm hoặc đủ khả năng giải thÃch nổi cái cấu trúc của nó, bởi bà i bản của nó đã bị loạn chiêu hóa, phi logic hóa.
Giả nhÆ° “trá»iâ€, “chóâ€, “bố mẹâ€, “hãng nÆ°á»›c hoa Chanelâ€, “xã há»™i†không đóng vai trò theta (q position) 3) nhÆ° má»™t tác nhân Ä‘i chăng nữa, vẫn có trÆ°á»ng hợp muốn diá»…n tả thái bị Ä‘á»™ng mà ngÆ°á»i Việt không thể bắt chÆ°á»›c y hệt cách láºp câu của ngÆ°á»i Anh:
Thế mà thÆ°á»ng thÆ°á»ng tôi vẫn thấy ngÆ°á»i ta dịch theo lối đó má»™t cách rất hồn nhiên, và còn cho rằng mình dịch rất sát.
Ná»—i sợ khủng khiếp là m cho cái đầu cố báºt dáºy, tỉnh giấc. CÅ©ng váºy, khi chúng ta cầm trong tay má»™t tác phẩm lá»›n lao, văn chÆ°Æ¡ng hay triết há»c, tưởng tượng hay Ä‘á» thuyết. Nó có thể hoà n toà n chiếm hữu chúng ta, khiến chúng ta [phải] bá» Ä‘i lang thang, sợ hãi ngay chÃnh mình, không còn nháºn ra mình. NgÆ°á»i nà o Ä‘á»c "Metamorphosis"("Hóa Thân") của Kafka, và nhìn và o gÆ°Æ¡ng không rùng mình, ngÆ°á»i đó có thể Ä‘á»c bản in, theo nghÄ©a kỹ thuáºt của từ "Ä‘á»c", nhÆ°ng thá»±c sá»± là mù chữ, theo đúng nghÄ©a của việc Ä‘á»c."
Tôi láºp tức Ä‘á»c bản dịch Việt ngữ. Và tôi... lạnh mình. Ngay từ những câu đầu tiên của bà i thÆ¡, Nguyá»…n Quốc Trụ đã dịch nhÆ° thế nà y:
Tucked under an interstate overpass beside a gas station, the Pump Area is bringing a whole new aptitude to a space full of Casper restaurant heritage.
- " Äá» huá» lÆ°ng gió túi trăng" , Génibrel đã hiểu sai chữ " lÆ°ng" âm đạo giả giá rẻ và dịch là " porter dans les bras et sur le dos le sac du vent et de la lune" . Thá»±c ra chữ " lÆ°ng" phải dịch là " à moitié, à moitié rempli" (má»™t ná»a, đầy có má»™t ná»a)
Vá»›i lòng thanh thản an nhiên gợi nhá»› những giấc mÆ¡ êm Ä‘á»m thá»i thÆ¡ ấu, cái hạnh phúc Ä‘Æ¡n giản không cầu kỳ cao xa, " Xin Hãy Tiếp Tục" .